Sava Stepanov
O slikarstvu Frica Ruprehtera
U slikarstvu austrijskog umetnika Frica Ruprehtera (Fritz Ruprechter) postoji kontinuirano, možda čak i opsesivno, nastojanje da se ostvari slika koja je odvojena od svakodnevne prakse, koja poseduje pikturalnu autonomnost i plastičku strukturu blisku duhovnoj suštini sveta oko nas. Dakako, ovo slikarstvo je zasnovano na analitičkim i modernističkim načelima po kojima „umetnost ima pravo na zasebnost, ne da bi se izdvojila, nego da bi svojim primerom bila model drugim znanjima i drugim praksama“ (Filiberto Menna).
Ruprehter se afirmisao kao zagovornik svedene, minimalističke, konkretističke i geometrijske konstitucije slike. Poput tihog i sistematičnog posvećenika, ovaj umetnik često eksperimentiše i posvećuje se istraživanju slikarske površine kao materijalne činjenice i osobenosti koju slika/slikarstvo ne deli ni sa jednim drugim vizuelnim sistemom. Podsetimo, Grinberg (Clement Greenberg) je govorio da je upravo površina (ravnina, ploha, dvodimenzionalnost) centralni problem modernističkog slikarstva. Istražujući pikturalnu površinu umetnik se bavi autentičnim problemima slike i njene ontološke pojavnosti. Zbog toga su Ruprehterove slike nereferencijalne, apstraktne. Ovo slikarstvo nije posvećeno spoljašnjem svetu, nego nastaje iz duboke umetnikove potrebe da iznađe jedan novi i samosvojni svet slike. Stvarajući ciklus „Ever tried, ever failed“, Ruprehter je svakog dana slikao po jedan akvarel u periodu od avgusta 2006-te do kraja jula 2007 godine. Sve te pikturalne varijacije na jednu kompozicijsku shemu – zapravo su svojevrsni dnevnički zapisi u kojima umetnik beleži vlastita raspoloženja, ritam sopstvene osećajnosti. Kako se radi o svojevrsnim autobiografskim „podacima“, ove nevelike apstrakcijske slike-bića jesu paradigma umetnikovog bića … Dakle, Ruprehterova slikarska nereferencijalnost je, ipak, uslovljena umetnikovim doživljajem sveta. No, on je „umetnik – specijalista u svojoj struci“ koji uspeva da suvereno ostvari autentične slike- površine koje su čak angažovano intonirane. Taj aktivni slikarski „nagovor“ se kod posmatrača slike aktivira nakon prepoznavanja nekoliko principa primenjenih u procesu formiranja pikturalne celine – jednostavnost, red, sklad, vertikala, konstrukcija … Svi ti racionalistički pojmovi u Ruprehterovoj slici se pojavljuju i „preporučuju“ kao adekvatni mehanizmi za duhovno prevlada-vanje opšteg osećanja ugroženosti kojom nas uznapredovali svet sve više opterećuje, plaši i iscrpljuje.
Da bi ostvario takvu sliku Fric Ruprehter se tokom svoje stvaralačke akcije ponaša istraživački i eksperimentatorski, te je čitavo njegovo slikarstvo najčešće realizovano u tzv. „proširenom polju slikarstva“. Svoje slike-ploče (najčešće slikane na drvenim podlogama, debelim kartonima, prozirnim papirima i sl.) Ruprehter često usaglašava sa arhitekturom (poput izduženih prozirnih slika koje su u Viner-nojštadskoj (Wiener Neustadt) crkvi komunicirale sa prozirnošću prozora gotske građevine), ili ih uklapa u prostorni ambijent tako što ih jednostavno naslanjaja na zid … Veoma su upečatljive i njegove ugaone slike koje se postavljaju u uglovima sobe ili galerijskog prostora …
Fric Ruprehter ne slika konvencionalnim slikarskim postupkom. Njegove slike su, istovremeno, i naslikane i napravljene. Najčešće, ovaj umetnik slika na papiru koji, potom, natapa u rastopljeni vosak te ga – peglanjem (!) – lepi za drvenu podlogu. Parafinska obloga potencira materijalizovanu pikturalnu fakturu, obezbeđuje joj fine taktilne kvalitete, bogati njenu estetsku strukturu. U akvarelima naslikanim na prozirnoj hartiji tanki sloj voska potencira tu prozirnost, istovremeno proširujući pikturalnu strukturu uključivanjem svetla i aktiviranjem „druge strane“ slike … Kada realizuje slike na debelom kartonskom papiru, umetnik koristi skalpel, useca linije, skida slojeve hartije, konfiguriše površinu. Čak su i linije (kao najapstraktniji fenomen ukupne likovne umetnosti), pritiskom olovke na hartiju s reversne strane akvarela – učinjene reljefnim, opipljivim, stvarnim i postojećim …
Na ovoj izložbi Fric Ruprehter nam prezentuje seriju svojih novijih slika koje se nastavljaju na opus koji je ostvarivan tokom poslednjih nekoliko godine. Dakako, i u ovim njegovim novim geometrijskim slikama postoji eho neoplasticističkih principa ustanovljenih epohalnim slikarskim konceptima Mondrijana (Piet Mondrian), Dusburga (Theo van Doesburg) i drugih. Ruprehter u svojim slikama konstantno sugeriše ideje sklada i harmonije, odlučan da upravo te principe nametne svom posmatraču ali i celokupnom društvu „zabavljenom“ svim tim zavodljivim konzumentskim slikama koje dominiraju aktuelnom bilbordovskom „ikonosferom“. Te slike su uz to prilično „nemilosrdne“ jer su, osim što su uglavnom mašinskog ili kompjutersko-tehnološkog porekla, uvek postavljene sa dobro proračunatim ciljem da nas nateraju na najrazličitije obaveze, postupke i odnose, jer agresivno atakuju na naš duhovni mir, na naše emocije, jer utiču na najrazličitije životne situacije. U tom i takvom kontekstu slike Frica Ruprehtera ispunjavaju jednu sasvim drugačiju misiju: one nam daruju iskrenu, tihu, umirujuću, čak nekako svečanu i elegantnu pikturalnu estetiku i poetiku; one nam obezbeđuju nadu i poverenje u stvaralačke potencijale čoveka i umetnika. A upravo takvo slikarstvo nam je danas potrebno. Jer: „umetnost ne može promeniti svet, ali se radi o tome da ga može učiniti boljim i snošljivijim“ (Dostojevski).